Het wat & hoe van de Arbowet

Overgenomen uit: vakmedianet 2018

Wetgeving

Werknemers moeten veilig en gezond kunnen werken. Om dat mogelijk te maken is er de Arbeidsomstandighedenwet of kortweg Arbowet. Hoe zit die Arbowet eigenlijk in elkaar? Lees het in dit wat & hoe van de Arbowet.

In Nederland zijn er meer wetten die werknemers beschermen tegen eventuele negatieve aspecten van werk. Dan gaat het om specifiekere aspecten als werktijden, gelijke behandeling of goed werkgeverschap (zorgplicht). Enkele daarvan komen hier ook kort aan bod.

Wetgeving arbeidsomstandigheden op drie niveaus

De wetgeving over arbeidsomstandigheden is ingedeeld in drie niveaus: de Arbowet, het Arbobesluit en de Arboregeling.

1. Arbowet

De Arbowet is de basis van de arbowetgeving. In de wet staan de algemene bepalingen die gelden voor alle plekken waar mensen arbeid verrichten. De Arbowet is een kaderwet: er staan geen concrete regels in. De uitwerking van de wettelijke kaders zijn te vinden in het Arbobesluit en de Arboregeling. Per 1 juli 2017 is de vernieuwde Arbowet van kracht.

> de veranderingen op een rij van de vernieuwde Arbowet

> de volledige tekst van de Arbowet

2. Arbobesluit

Het Arbobesluit is een uitwerking van de Arbowet. Het besluit bevat de regels waar alle werkgevers en werknemers zich aan moeten houden om arbeidsrisico’s tegen te gaan. Deze regels voor veilig en gezond werken zijn verplicht. Daarnaast staan er in het Arbobesluit afwijkende en aanvullende regels voor enkele specifieke sectoren en categorieën werknemers. Per 1 juli 2017 is het gewijzigde Arbobesluit van kracht.

> de volledige tekst van het Arbobesluit

3. Arboregeling 

De Arboregeling is weer een verdere uitwerking van het Arbobesluit. De Arboregeling bevat concrete voorschriften. Bijvoorbeeld de eisen die gelden voor arbeidsmiddelen. Of hoe een arbodienst zijn wettelijke taken moet uitvoeren. Ook deze regels zijn verplicht voor werkgevers en werknemers.

> de volledige tekst van de Arboregeling

Van middelvoorschriften naar doelvoorschriften

Sinds 2007 is de Arbowet vereenvoudigd. De wet geeft geen middelvoorschriften meer, maar doelvoorschriften. Dat wil zeggen dat de wet niet meer zegt hoe u iets moet doen, maar aangeeft welke resultaten u moet bereiken. Werkgevers en werknemers mogen samen zelf bepalen hoe ze aan de gestelde normen voldoen. Zo geeft de Arbowet wel eisen voor veilig werken op hoogte, maar bepaalt het bedrijf zelf hoe het dit in de praktijk vormgeeft. Per 1 juli 2017 geldt de nieuwe Arbowet.

Werkgevers en werknemers maken arbocatalogus

Werkgevers bekijken samen met de werknemers via ondernemingsraad of personeelsvereniging hoe zij het beste kunnen voldoen aan de doelvoorschriften. Dit wordt vastgelegd in de arbocatalogus. Bedrijven kunnen kiezen: zelf een arbocatalogus opstellen of zich aansluiten bij de arbocatalogus van hun branche. De Inspectie SZW toetst de arbocatalogi voor een hele sector of branche. Dit om zeker te stellen dat die aan de doelvoorschriften voldoen.

> alle bestaande arbocatalogi

Arbowetgeving: plichten werkgevers en werknemers

De Arbowetgeving stelt verplichtingen aan zowel werkgevers als werknemers.

Dit zijn de verplichtingen voor werkgevers:

  • Het ontwikkelen en uitvoeren van arbeidsomstandighedenbeleid (arbobeleid). De te verrichten arbeid in het bedrijf mag geen nadelige gevolgen hebben voor de veiligheid of voor de gezondheid van de werknemers.
  • Zo veel mogelijk gevaren voor de gezondheid van werknemers bij de bron aanpakken. Een voorbeeld: een machine die veel lawaai maakt vervangen door een stiller type. Pas als dit niet kan, moet de werkgever zorgen voor gehoorbescherming.
  • De inrichting van de arbeidsplaatsen, werkmethoden, arbeidsmiddelen en arbeidsinhoud waar mogelijk aanpassen aan de persoonlijke eigenschappen van de werknemers. Dit geldt ook voor werknemers met een structurele functionele beperking door bijvoorbeeld ziekte.
  • Zo veel als mogelijk voorkomen en beperken van monotone en tempogebonden arbeid.
  • Het opstellen en uitvoeren van een risico-inventarisatie en – evaluatie. (RI&E) met plan van aanpak.
  • Het voorkomen en beperken van zware ongevallen met gevaarlijke stoffen.
  • Het geven van voorlichting en onderricht aan de werknemers. De voorlichting en het onderricht kunnen betrekking hebben op het gebruik van arbeidsmiddelen of persoonlijke beschermingsmiddelen, maar ook over hoe er in een bedrijf wordt omgegaan met agressie en geweld en seksuele intimidatie.
  • Het melden en registreren van arbeidsongevallen en beroepsziekten. Het voorkomen van gevaar voor derden in verband met de arbeid die werknemers verrichten.
  • Werknemers in de gelegenheid stellen om periodiek een arbeidsgezondheidskundig onderzoek te ondergaan.

En aan deze regels moeten werknemers zich houden:

  • Arbeidsmiddelen en gevaarlijke stoffen op een juiste manier gebruiken.
  • Op arbeidsmiddelen aangebrachte beveiligingen niet veranderen en niet weghalen en deze beveiligingen op de juiste wijze gebruiken.
  • Door de werkgever beschikbaar gestelde persoonlijke beschermingsmiddelen op een juiste manier en op de daarvoor bestemde plaats opbergen.
  • Meewerken aan voor werknemers georganiseerde instructies
  • De werkgever inlichten over opgemerkte gevaren voor de veiligheid en gezondheid in het bedrijf.
  • De werkgever en andere deskundige personen (preventiemedewerker, BHV’er, arbodienstverlener) indien nodig bijstaan bij de uitvoering van hun verplichtingen.

> De Inspectie SZW controleert op naleving. Dit zijn de boetes bij de nieuwe Arbowet.

> Wat zijn de rol en taken van de preventiemedewerker? De preventiemedewerker heeft als doel om ongevallen en verzuim te voorkomen. Dit betekent dat u al snel een rol gaat spelen bij het tot stand komen van de risico-inventarisatie en -evaluatie, voorlichting evenals registratie en onderzoek van voorvallen.

  • Risico-inventarisatie
  • Bedrijfsarts
  • Ondernemingsraad
  • Voorlichting
  • Managementsystemen
  • Ongevallen
  • Voorbeeld taakomschrijving preventiemedewerker

 

Andere wetgeving die werknemers beschermt tegen werk

Behalve de Arbowetgeving beschermen meer wetten werknemers tegen eventuele negatieve aspecten van werk. Het gaat dan vaak om specifiekere aspecten als werktijden, gelijke behandeling of goed werkgeverschap (zorgplicht). We noemen er hier slechts een paar.

Arbeidstijdenwet: beschermt werknemers tegen te lange werktijden en regelt werken op zondag en werken in nachtdiensten.
Wet arbeid en zorg: regelt onder andere het recht op vakantiedagen en ander verlof.

Algemene Wet Gelijke Behandeling : beschermt burgers (en dus ook werknemers) tegen ongeoorloofd onderscheid.

Wet gelijke behandeling op grond van leeftijd bij de arbeid: verbiedt het maken van onderscheid op basis van leeftijd bij werk.
Burgerlijk Wetboek: hierin staat onder andere dat werkgevers verplicht zijn om goed werkgeverschap te tonen. Ook andere zaken zijn in deze wet nog apart geregeld, zoals het verbod op discriminatie.